Fake news to termin, który w dzisiejszych czasach stał się niemalże powszechnie znany. Słyszymy o nim na co dzień w mediach, w dyskusjach publicznych i na ulicach. Ale czy wiemy dokładnie, o co w nim chodzi?

Fake newsy to fałszywe informacje, które są celowo rozpowszechniane w celu wprowadzenia ludzi w błąd. Mogą pochodzić z różnych źródeł, takich jak portale informacyjne, serwisy społecznościowe, fora internetowe czy strony internetowe. Często przybierają formę sensacyjnych nagłówków, które mają na celu przyciągnięcie uwagi odbiorcy. Wiele osób z powodu braku czasu i chęci do samodzielnej weryfikacji informacji, ulega wpływowi takich informacji.

Na czym polegają fake newsy?

Przede wszystkim, manipulują treścią informacji, która jest fałszywa lub przesadzona. Jednocześnie, brak w niej rzetelnej weryfikacji i źródła informacji. Takie informacje mogą być wykorzystane do osiągnięcia określonych celów, takich jak wprowadzenie ludzi w błąd, wpłynięcie na ich decyzje, zdobycie większej ilości kliknięć i przyciągnięcie uwagi na konkretny fenomen.

Dlaczego tworzy się fake newsy?

Fake newsy mogą mieć różne cele. Niektóre osoby tworzą je w celach politycznych, aby wpłynąć na wynik wyborów lub wywołać konflikt społeczny. Inni tworzą fake newsy w celu zdobycia zysków finansowych, poprzez reklamy i wyświetlenia na stronach internetowych, gdzie znajdują się fałszywe informacje. Często jest to sposób na zwiększenie ilości odsłon strony internetowej lub zyskanie popularności w sieci.

Dlaczego fake newsy są niebezpieczne?

Fake newsy mogą mieć poważne konsekwencje dla społeczeństwa i jednostek. Przede wszystkim, mogą wprowadzić ludzi w błąd i spowodować, że podejmą decyzje, które nie są oparte na faktach. Dla przykładu – mogą zniechęcać do szczepień lub przekonywać do podjęcia działań, które nie są korzystne dla zdrowia lub bezpieczeństwa publicznego. Mogą prowadzić do nieporozumień, dezinformacji i nienawiści wobec różnych grup społecznych. Zdarza się, że fake newsy prowadzą do nierzetelnych i nieprzemyślanych decyzji i innych negatywnych skutków.

Warto pamiętać, że fake newsy nie są tylko nieszkodliwymi plotkami. To zjawisko, które wpływa na nasze życie, zdrowie i porządek publiczny. Dlatego tak ważne jest, aby umieć je rozpoznawać i zwalczać.

Jak rozpoznać fake newsy?

Rozpoznanie fake newsów może być trudne, ponieważ często są stworzone tak, aby wyglądały jak prawdziwe informacje. Ale spokojnie! Istnieją jednak pewne oznaki, które mogą pomóc w ich rozpoznaniu. Oto kilka z nich:

1. Źródło informacji: zanim uwierzysz w coś, co czytasz w internecie, sprawdź, czy źródło jest wiarygodne i znane. Jeśli nie znasz strony, na której znalazłeś/aś informację, warto poszukać innych źródeł, które potwierdzą lub zaprzeczą danej informacji.
2. Data: fake newsy mogą pojawiać się jako świeże informacje, ale w rzeczywistości mogą być już nieaktualne. Upewnij się, że daty artykułów, postów i innych wpisów, które aktualnie czytasz, są aktualne i odnoszą się do rzeczywistości.
3. Brak weryfikacji: Jeśli dana informacja nie została jeszcze zweryfikowana przez niezależne źródła, takie jak np. Demagog.org czy redakcję FakeNews.pl, to dokonaj własnego mikro fact-checkingu.
4. Emocjonalny język: Fake newsy często zawierają emocjonalny język i przesadzone sformułowania, które mają na celu wzbudzenie skrajnych emocji i wywołanie reakcji. Jeśli dana informacja jest napisana w sposób, który wzbudza Twoje podejrzenia, bądź sceptyczny/a i nie wierz w nią od razu.
5. Źródła cytowane w tekście: fałszywe informacje często korzystają z niepotwierdzonych źródeł lub odwołują się do takich, które nawet nie istnieją. Upewnij się, że źródła, na które odwołuje się dany tekst, są rzeczywiste i wiarygodne.
6. Manipulacja zdjęciami: Fake newsy często korzystają z manipulacji obrazami, aby wzmocnić swoje przesłanie. Pamiętasz zdjęcie Papieża Franciszka w stylowej kurtce puchowej? Internet był skrajnie podzielony co do prawdziwości tego zdjęcia. Wiele osób uznało to zdjęcie za prawdziwe. Kiedy trafiasz na jakieś zdjęcie, przyjrzyj się my dokładnie, patrz na detale i upewnij się, że nie jest wygenerowane przez sztuczną inteligencję.

Dlaczego fake newsy są szkodliwe?

Przede wszystkim, mogą wprowadzić ludzi w błąd i spowodować, że podejmą decyzje, które nie są oparte na faktach. Dla przykładu – mogą zniechęcać do szczepień lub przekonywać do podjęcia działań, które nie są korzystne dla zdrowia lub bezpieczeństwa publicznego.

Ponadto, fake newsy często mają charakter sensacyjny, co oznacza, że przyciągają uwagę i generują sztuczne zainteresowanie, a w konsekwencji przynoszą korzyści finansowe dla ich twórców i stron, na których są umieszczane.

Fake newsy zagrażają również reputacji mediów i dziennikarstwa jako profesji. Kiedy nieprawdziwe informacje są publikowane i szeroko rozpowszechniane, to wprowadza w wątpliwość cały proces sprawdzania faktów i weryfikacji źródeł informacji. Może to prowadzić do spadku zaufania do mediów i przyczynić się do narastającej atmosfery podejrzliwości i nieufności wobec informacji publikowanych w mediach.

Jak zwalczać fake newsy?

Zwalczenie fake newsów to zadanie dla każdego z nas. Istnieje kilka sposobów, w jaki możemy pomóc w walce z nimi. Zdecydowanie warto zwiększyć swoją wiedzę na temat fake newsów, a co za tym idzie – nauczyć się, jak rozpoznawać je i jak skutecznie przeciwdziałać dezinformacji. Dlaczego? Ponieważ informacje, które przyswajamy, wpływają na nasze przekonania, decyzje i postawy. Jeśli bazujemy na nieprawdziwych lub przekłamanych informacjach, może to prowadzić do poważnych konsekwencji – od błędnych decyzji po narastające konflikty i manipulacje społeczne.

Fake newsy są poważnym problemem, z którym każdy z nas musi się zmierzyć. Warto pamiętać, że walka z dezinformacją to proces ciągły, wymagający ciągłego doskonalenia swoich umiejętności i wiedzy. Pamiętajmy, że to, co wychodzi z naszych ust i co przyswajamy z mediów, wpływa na nasze otoczenie i na nas samych – dlatego warto działać na rzecz przeciwdziałania dezinformacji i propagowania rzetelnych informacji. Wszyscy konsumujemy i produkujemy informacje – wszyscy ponosimy zatem odpowiedzialność za przekazywanie prawdziwych i wiarygodnych informacji innym.

Koordynatorka projektu: Iga Karasińska

kontakt: iga@waznesprawy.org

Wszystkie treści publikowane w serwisie są udostępniane na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY-NC-ND 3.0 PL), o ile nie jest to stwierdzone inaczej.

Projekt finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.