Rozdział I RZECZPOSPOLITA Art.5.
“Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.”
‘Zrównoważony rozwój’ to hasło odmienione w ostatnim czasie przez wszystkie przypadki, podobnie jak ‘wykluczenie transportowe’, ‘Zielony Ład’, czy ‘sprawiedliwa transformacja’.
Czym tak naprawdę jest zrównoważony rozwój?
Według Raportu Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju z 1987 r. Nasza wspólna przyszłość: „zrównoważony rozwój to taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”. To jak nam idzie? Jak dla mnie fatalnie!
Dzień Długu Ekonomicznego przypadł w tym roku na 3 maja. Oznacza to, że od 3 maja (w dzień tak ważny dla wszystkich mieszkańców naszego kraju – dla jednych jest to długi weekend grillowy, dla drugich Święto Konstytucji) korzystamy z zasobów przyszłych pokoleń. Jest to data, w której wykorzystaliśmy wszystkie zasoby naturalne, które Ziemia jest w stanie odnowić w ciągu roku. Każdy następny dzień to kredyt zaciągany od następnych pokoleń. To kredyt, który nam pozwala żyć w dostatku, a im zabiera wodę, żywność i czyste powietrze.
Eksperci wskazują kilka obszarów, w których powinniśmy podjąć szybkie działania, aby wyjść z niechlubnej czołówki największych szkodników planety. Kluczowe kierunki to:
• Ograniczenie konsumpcji zasobów,
• Inwestowanie w odnawialne źródła energii,
• Rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym,
• Promowanie odpowiedzialnych wyborów konsumenckich np. zmniejszenie spożycia mięsa,
• Dostosowanie polityk publicznych do celów zrównoważonego rozwoju.
Nasz kraj jako jeden z ostatnich w Europie nie podał dokładnego terminu odejścia od węgla. Co więcej, czołowi politycy próbują nam wmówić, że węgla mamy na 200, a nawet 900 lat. Tymczasem Komisja Europejska podaje kolejne cele klimatyczne – 2040 r. i spadek emisji gazów cieplarnianych o 90% w porównaniu z rokiem 1990 (okres przedindustrialny). Do tej pory wyznaczone były dwa terminy: 2030 r. spadek o 55%, 2050 r. i całkowita neutralność klimatyczna. Tymczasem każdy zjazd górników pod ziemię jest coraz bardziej niebezpieczny. Korytarze są coraz głębsze, a grunt mniej pewny. Wysiedlanie wsi pod kopalnie odkrywkowe przechodzi w mediach bez echa. Kolejne osuwiska, zapadająca się ziemia czy obniżenie okolicznych wód gruntowych? Daj spokój, kto by na to zwracał uwagę.
Jeśli nie przekonują Cię kwestie społeczne i środowiskowe, to chcę zaznaczyć, że wydobycie węgla jest przede wszystkim nieopłacalne. Rokrocznie z Twojego PIT-u do górnictwa wpada około 10%. Jak to możliwe? Tylko w tym roku w budżecie Państwa zarezerwowane jest 9 mld. na dopłaty bezpośrednie do górnictwa, a kwota co roku rośnie.
Tymczasem na drugim końcu tego kija jest OZE. Dzięki oddolnym inicjatywom i działalności prosumentów nasz krajobraz energetyczny zmienia się szybciej, niż zakładano jeszcze kilka lat temu. Czerwiec 2025 r. jest pierwszym miesiącem, gdzie udział OZE w wytwarzaniu energii elektrycznej jest wyższy niż ten z węgla. Społeczeństwo znów jest jeden krok przed politykami. Problem pojawi się, kiedy wiatr zmian dotrze też do głowy polityków, zmienią kurs i zapomną o tych, którym jeszcze chwilę temu opowiadali, że węgla mamy na 200 lat.
Za hasłem zrównoważony rozwój i transformacja energetyczna stoją przede wszystkim ludzie. To właśnie Art 5. z Konstytucji powinien chronić mnie, Ciebie, rodziny górników i wszystkich obywateli naszego kraju, żebyśmy przy następnej zmianie woli politycznej nie zostali sami. Chronić tak, żebyśmy nie obudzili się w rzeczywistości bez miejsc pracy, z niezaspokojonymi podstawowymi potrzebami, z brakiem perspektyw i brakiem nadziei, że ktoś usłyszy wołanie o pomoc.
Autorką tekstu jest Sylwia Ziental, uczestniczka 2. semestru projektu nextgen: Lepiej zrozumieć transformację energetyczną
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską i wspierany przez Warszawski Instytut Bankowości, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Forum Energii oraz Fundację Instrat.
