Znalezienie odpowiednich źródeł finansowania może być kluczowym wyzwaniem dla każdej organizacji pozarządowej (NGO). Tutaj omawiamy różnorodne metody pozyskiwania funduszy, które mogą pomóc w realizacji misji i celów Twojej organizacji.
I. Modele finansowania działań
Zbiórki publiczne
Zbiórką publiczną nazywamy sytuację, w której:
zbierana jest gotówka,
odbywa się w miejscu publicznym,
jest zgodna z prawem (ustawa o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych).
Możliwe jest także zorganizowanie zbiórki w przestrzeni wirtualnej. Pamiętaj jednak, że nie są one zbiórkami publicznymi w rozumieniu prawa. Każdy z portali oferujących możliwość przeprowadzenia zbiórki posiada swój regulamin, z którego możesz dowiedzieć się więcej m.in. o wysokości prowizji.
Darowizny możesz pozyskać od darczyńców, czyli ludzi lub osób prawnych, które uważają Twoje działania za wartościowe i chcą je wesprzeć bezinteresownie z własnych środków finansowych.
CO TRZEBA WIEDZIEĆ
Darowizny
Zgodnie z Kodeksem Cywilnym darowizna jest formą umowy, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku,
Może ją otrzymać każda organizacja pozarządowa,
Po otrzymaniu darowizny należy wypełnić formularz CIT-D, jednak tylko w momencie, w którym organizacja otrzymała darowiznę od podatników, którzy mają prawa do odliczenia jej od dochodu.
Darowizny i zbiórki są stosunkowo łatwe do rozliczenia.
Tego rodzaju wsparcie finansowe daje szansę na zbudowanie trwałej społeczności, zaangażowanej w działania podejmowane przez organizację.
W razie nieosiągnięcia zakładanego celu zbiórki lub darowizny nie czekają na nas tak poważne konsekwencje, jak w przypadku np. dotacji lub zadań zleconych.
Minusy
Wymaga zaangażowania dużej ilości zasobów (m.in. promocja).
Nie jest pewne – zależy wyłącznie od woli Twoich odbiorców.
Zgodnie z art. 34 ustawy o stowarzyszeniach, stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach (w szczególności w Ustawie – Prawo przedsiębiorców). Według art. 5 ustawy o fundacjach, fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Dochód z działalności gospodarczej organizacji ma służyć realizacji celów statutowych. Organizacje prowadzące działalność gospodarczą są w świetle prawa przedsiębiorcami i obowiązują je takie same zasady jak innych przedsiębiorców – podlegają tym samym zasadom podatkowym, są płatnikami podatków CIT i VAT. Organizacja prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek składania co roku sprawozdania finansowego do urzędu skarbowego i KRS.
W celu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej wymagane są odpowiednie postanowienia statutu (i podjęta na ich podstawie uchwała władz w przypadku stowarzyszenia), a następnie rejestracja działalności w rejestrze przedsiębiorców KRS.
UWAGA! Stowarzyszenia zwykłe działające na podstawie przepisów rozdziału 6 ustawy nie mogą prowadzić działalności gospodarczej.
Stabilność w działaniu (uzyskanie pewności i niezależności finansowej).
Możliwość konkurowania z podmiotami biznesowymi.
Możliwość samodzielnego uzyskania środków na prowadzenie działań, które nie mogą być finansowane z dotacji i konkursów.
Minusy
Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga odpowiednich zasobów merytorycznych w organizacji (np. pracownika, który odpowiada wyłącznie za ten obszar działalności NGO).
Istnienie konkurencji rynkowej.
Wysoka odpowiedzialność
1,5% PODATKU
Osoby fizyczne mogą co roku przekazywać wybranej organizacji o statusie organizacji pożytku publicznego (OPP) 1,5% swojego podatku. Status OPP może otrzymać organizacja, która istnieje nie krócej niż 2 lata i spełni szereg wymagań. Taki status wiąże się też z dodatkowymi obowiązkami sprawozdawczymi.
Plusy
Pozyskanie 1,5% podatku może być łatwiejsze od poszukiwania darczyńców, ponieważ podatek ten i tak przysługuje skarbowi państwa – osoby te nie muszą więc wykorzystywać własnych środków finansowych.
Przekazanie 1,5% podatku jest stosunkowo łatwe i może tego dokonać każdy podatnik (osoba fizyczna).
Minusy
1,5% podatku przysługuje wyłącznie organizacjom o statusie organizacji pożytku publicznego.
Środki te można wydawać wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego.
Wydatkowanie środków z 1,5% wiąże się z dodatkowym obowiązkiem sprawozdawczości – informacje o wydatkach należy umieścić w publicznym sprawozdaniu merytorycznym.
GRANTY
To inaczej rodzaj wsparcia finansowego lub pozafinansowego dla osób bądź organizacji, mające za zadanie realizację określonego celu. Przyznawane są przez różne podmioty, zaczynając od państw, kończąc na fundacjach.
Plusy
Dostępność – niemal każda organizacja może ubiegać się o tego rodzaju finansowanie.
Powszechność – jest wielu grantodawców, którzy oferują konkursy w różnych obszarach tematycznych i o różnej skali.
Realizacja projektu w ramach grantu pozwala na zbudowanie dobrej historii finansowej organizacji.
Projekty składane w ramach grantów pozwalają na realizację celów statutowych.
W ramach realizacji projektu możliwe jest nawiązywanie współpracy regionalnej, krajowej, a nawet międzynarodowej.
Minusy
Zobowiązanie do realizacji konkretnego projektu zakłada niewielką elastyczność w jego zmianach.
Długi czas oczekiwania między przygotowaniem wniosku o grant, a momentem rozpoczęcia zaplanowanych działań.
Po zakończeniu projektu czeka Cię zadanie związane ze sprawozdawczością (to czasochłonna i nierzadko skomplikowana procedura dokumentacji).
Zdarzają się sytuacje nierównych szans w zdobywaniu finansowanie (patologie systemu).
Na lidera projektu spada duża odpowiedzialność związana z przymusem poprawnie prowadzonej dokumentacji.
Listę wyszukiwarek oraz portali pomagających w poszukiwaniu odpowiednich grantów znajdziecie pod poniższym linkiem:
Jak podaje portal ngo.pl, działalnością odpłatną pożytku publicznego jest:
1) działalność prowadzona przez organizację pozarządową w ramach jej działań statutowych mieszczących się w sferze pożytku publicznego określonej w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, za które pobiera opłaty (wynagrodzenie) od beneficjentów (lub innego nabywcy – np. urzędu, firmy),
2) sprzedaż wytworzonych towarów lub świadczenie usług w zakresie: a) rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, lub b) integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym oraz ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych,
Umożliwia budowanie konkretnego wizerunku organizacji.
Stanowi cenne źródło środków, które można przeznaczyć na rozwój organizacji.
Jest w szczególności atrakcyjne dla podmiotów zajmujących się pracą z osobami z niepełnosprawnościami lub wykluczonymi społecznie.
Nie jest konieczne posiadanie statusu organizacji pożytku publicznego.
Minusy
Przychód z działalności może być przeznaczany wyłącznie na działalność pożytku publicznego.
Opłaty od nabywców nie mogą przewyższać kosztów działalności.
Obowiązują limity wynagrodzeń osób zatrudnionych w organizacjach prowadzących działalność odpłatną.
KILKA DOBRYCH RAD
Zarządzanie finansami organizacji
Pamiętaj, by korzystać z różnych źródeł finansowania (nie uzależniaj funkcjonowania swojej organizacji od jednej formy pieniędzy, np. grantów).
Prowadzenie działalności gospodarczej jest szansą na stworzenie sytuacji stabilności finansowej Twojej organizacji.
Nie bój się zbiórek i darowizn. Jeżeli społeczność chce Cię wspierać w taki sposób – skorzystaj z tego.
Pamiętaj o prowadzeniu rzetelnej księgowości (jeśli Cię to przerasta, zastanów się nad zatrudnieniem księgowej bądź księgowego, możesz też poszukać darmowej pomocy poprzez samorząd terytorialny lub inną organizację).
Posiadanie zabezpieczenia finansowego pomoże Ci w trudnych sytuacjach.
Bądź gotowy na ryzyko i wariantowość Twoich działań.
II. Jak prowadzić księgowość organizacji?
Prowadzenie księgowości stanowi obowiązek każdego stowarzyszenia i każdej fundacji. Za księgowość, czyli prowadzenie ksiąg rachunkowych, odpowiada organ odpowiedzialny za jego gospodarkę finansową, czyli zazwyczaj zarząd.
Księgowość trzeba zacząć prowadzić w momencie, gdy będzie miało miejsce pierwsze zdarzenie gospodarcze – na przykład wpłyną pieniądze na Wasze konto lub z początkiem nowego roku obrotowego (który zazwyczaj pokrywa się z kalendarzowym).
Możliwe jest prowadzenie tak zwanej pełnej księgowości lub uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (UEPiK), która jest dobrym rozwiązaniem dla nowych, niewielkich organizacji. Wymogi określa art. 10a Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Każde NGO, które je spełnia, może – ale nie musi – wybrać uproszczoną księgowość.
Wymagania te dotyczą w szczególności przychodów – by móc prowadzić uproszczoną ewidencję, w poprzednim roku musiały być one w organizacji mniejsze niż 100 tysięcy złotych.
Jeśli chcecie prowadzić uproszczoną ewidencję, musicie podjąć odpowiednią decyzję w Zarządzie, a następie zgłosić ten fakt do właściwego Waszej organizacji Urzędu Skarbowego – w terminie 14 dni od wpisania organizacji do KRS (w przypadku nowych organizacji) lub do końca stycznia (jeśli chcecie zacząć prowadzić UEPiK od nowego roku).
Ważne! Jeśli prowadzicie UEPiK, a Wasze przychody w danym roku przekroczą 100 tysięcy złotych, trzeba zacząć prowadzić pełną księgowość.
Kwestie księgowe i finansowe doskonale opisuje przewodnik ngo.pl. Polecamy Waszej uwadze szczególnie te artykuły, które bardzo wyczerpująco omawiają poszczególne kwestie:
